WSTĘPNA OCENA JAKOSCI SUROWCA. NAJPROSTSZE METODY BADANIA

Na podstawie koloru gliny, jej plastyczności oraz ilości domieszek i piasku, można wydać wstępną ocenę jakości gliny i jej przydatności do. produkcji wyrobów.
KOLOR GLINY Domieszki związków żelaza nadają glinie rozne odcienie (od żółtego do brunatnego) i powodują, że staje się ona łatwo topliwa. Czasami duża zawartość domieszek organicznych powoduje za- barwienie gliny na ciemny, szary lub niebieskawy kolor. W tym wypadku nie można bez uprzedniego wyżarzania ustalić stopnia zanieczyszczenia gliny i koloru czerepu wyrobu. Po wyżarzeniu łatwo topliwa glina żelazista daje czerwony czerep o różnorodnych odcieniach. Przy dużej zawartości wapienia czerep wyrobu jest żółty. Zawartość wapieni w glinie określa się za pomocą kwasu solnego lub siarkowego. Glina zwilżona kroplą jednego z tych kwa- sów syczy wydzielając pęcherzyki dwutlenku węgla, tym mocniej, im więcej w niej znajduje się wapienia. Drobny, równomiernie rozmieszczony w glinie wapień nie stanowi szkodliwej domieszki. Szkodliwe są duże, ponad 1-2-mili- metrowe skupienia twardego lub sypkiego wapienia. Przy zwilżaniu kwasem wapień burzy się i pieni wydzielając pęcherzyki dwutlenku węgla.
OZNACZANIE PLASTYCZNOŚCI GLIN. Wysokoplastyczne (tłuste) gliny w przekroju są błyszczące i tłuste; ciasto robocze przylepia się do noża. Z lekka matowa, równa i gładka powierzchnia wskazuje, na mniejszą plastyczność; ciasto z takich glin nie przylepia się do noża. Przy produkcji cegły gliny takie wymagają dodatku materiału schudzającego. Matowy, z lekka chropowaty przekrój wskazuje na małą plastyczność gliny. Takie gliny (gliny piaszczyste) nadają się do produkcji cegły. Przy produkcji dachówki z tych glin potrzebny jest dodatek gliny bardziej plastycznej. Nierówna, chropowata powierzchnia przekroju świadczy o obecności w glinie stosunkowo grubego piasku. Gliny te bez dodatku glin plastycznych nie nadają się do wyrobu dachówki, lecz mogą być stosowane do produkcji cegły. W celu, orientacyjnego oznaczenia plastyczności zwilża się próbkę gliny, dobrze rozrabia i nadaje jej konsystencję normalnego ciasta roboczego; przy rozrabianiu glina nie powinna przylepiać się do rąk. Następnie wykonuje się z tego ciasta pięć kulek o średnicy 4-5 cm oraz pięć wałeczków o długości 15-20 cm i średnicy 2 cm. Kulki kładzie się na gładkiej desce i stopniowo naciska deseczką, dopóki nie spłaszczą się do połowy początkowej grubości. Jeżeli na kulkach nie pojawią się pęknięcia, świadczy to, że glina jest plastyczna; jeśli pęknięcia ukażą się – glina jest chuda. Glina silnie piaszczysta rozpada się na kawałki. Wałeczki owija się ostrożnie dokoła drewnianego pręta o średnicy 3-4 cm. Gliny plastyczne nie ulegają przy tym pęknięciom i naderwaniu, a chude pękają i rozpadają się. Wałeczek z gliny plastycznej rozciąga się ostrożnie. Gliny pla- styczne wydłużają się w miejscach rozerwania i stają się coraz cieńsze, gliny chude rwą się bez rozciągania i bez przewężenia. [hasła pokrewne: geodeci, geodeta, geodezja ]